57.Bölüm - Çini sanatıyla tanışın

#HerkeseSanat 🟦

Çini kelimesinin kökeni "Çinî" yani "Çin'den gelen". Çin porseleni eşyalar için kullanılmış. Dünyaya yayılmasında İslam dünyasının rolü büyük. Aslında her şey Çin'den gelen porselenleri taklit etmekle başlamış. 

Günümüzde çini tanımının anlamıyla ilgili kargaşa halen devam ediyor. Seramik sanatçıları artık kendilerini 'çinici' olarak tanımlamıyorlar. Ama mesela, İznik, Kütahya ve Çanakkale atölyelerinde üretilen işlevsel eşya ve duvar çinilerine halen 'çini' deniliyor. 

Bugün çini sanatıyla tanışıyoruz. Anlatan sanat tarihçisi, seramik sanatçısı ve seramik profesörü, akademisyen Nermin Kura.

ÇİNİ SANATI

"... Günümüzde çini tanımının anlamıyla ilgili kargaşa halen devam ediyor. Seramik sanatçıları artık kendilerini 'çinici' olarak tanımlamıyorlar. Ama mesela, İznik, Kütahya ve Çanakkale atölyelerinde üretilen işlevsel eşya ve duvar çinilerine halen 'çini' deniliyor. 

Mimari süsleme, bezeme olarak kullanılan seramiklere ilk olarak 3 bin yıl önce eski Mısır'da ve Mezopotamya'da rastlıyoruz.  

Çini sanatının büyük bir teknik, çeşitlenme ve gelişim göstermesi İslamiyet'in kabulünden sonra oluyor. Bu devirde İslam dünyasında hem seramiği hem de genel olarak sanatsal üretimi derinden etkileyen çok önemli bir gelişme var. 

Arkeolojik bulgular, Çin seramiklerinin 8 ve 9. asırdan itibaren Ortadoğu'ya, Afrika'ya ve İran körfezine getirildiğini gösteriyor. Bu ithal ürünlerin, yerel seramik imalatına son derece önemli etkileri oluyor ve bunların Orta Çağ'da dünyaya yayılmasında en önemli rolü İslam dünyası oynuyor.

Çin'den gelen eşyalar, Arap tüccarlar aracılığıyla İpek Yolu'nun hem kara hem deniz yolu üzerinden Çin'den alınıp Afrika'ya, Asya'ya ve İslam dünyasına ulaştırmışlar. Ortadoğulu seramik üreticileri, hayran oldukları beyaz Çin porselenlerine işlerini benzetebilmek için toprak rengi olan killerle, kalay oksitle şeffaflığı giderilmiş beyaz bir sırla örtüp, sonra üzerini kobal oksitle, mavi desenlerle, yazılarla süslemişlerdi. Yani bütün mesele, Çin'den gelen bu lüks imalatları taklit edebilmek, onlar gibi işler üretebilmek. Bunlar da son derece revaçta ve sonra buralardan başka yerlere gönderilmiş, çeşitli yerel adlarla "Çin işine benzeyen işler" üretilerek dünyaya yayılmış..."

TÜRKİYE VE DÜNYADAN İKİ ÖRNEK

Nermin Kura, en muhteşem çini örneklerinden birinin İstanbul'da, Mihrimah Sultan'ın yaptırdığı eşinin ölümünden sonra yaptırdığı Rüstem Paşa Camisi'nde görülebileceğini söylüyor. Mimar Sinan'ın en önemli eserlerinden biri olan bu caminin inşaatına 1561 yılında başlamış.

Kura'nın çini örnekleri nedeniyle seçtiği ikinci eser İspanya'dan: Katalan mimar Gaudi'nin Barcelona'da 1883 yılında inşaatına başladığı ve hala bitmemiş olan kilise. 2026 yılında biteceği düşünülen kilisenin Katolik dünyasının en büyük kilisesi olduğu belirtiliyor.

Kura ayrıca çağdaş seramik alanında çini konusunu irdeleyen Elif Uras'ın, İznik'teki çini geleneğine yeni ve özgün yorum getirdiğini vurguluyor.

NEDEN NERMİN KURA?

NEDEN HERKESE SANAT?

Uzak durduğumuz, anlamayacağımızı düşündüğümüz sanat dallarıyla tanışıyoruz, seyircisi olmayı öğreniyoruz. Çünkü anlamak, sevmek için önce tanışmak gerekir!

Herkese Sanat cumartesi saat 12.30, pazar saat 18.30'da NTVRadyo'da.
Nacide Berber'in hazırladığı programın her bölümünü radyoda yayınlandıktan sonra, kaçıranlar ve tekrar dinlemek isteyenler için ntvradyo.com.tr adresine ve podcast platformlarına yüklüyoruz. İstediğiniz zaman istediğiniz yerde dinlemeniz için. 

#ntvradyo #herkesesanat #seyirci #podcast #çini #nerminkura