Çünkü biz bulutların şeklinden hava tahmini yapmak, kocakarı soğuklarının ardından ne geleceğini bilmek, toprağı, bitkileri, hayvanları tanımak, doğadaki işaretleri anlamak ve uyum sağlamak istiyoruz.
Her gün NTVRadyo'da
Doğa Takvimi, her gün “NTVRadyo iyi günler diler” anonsuyla 1 Ocak 2018'de yayına girdi.
Zemheri ayazı, abrilin 5’i, mart dokuzu... Kocakarı soğukları, kırkikindi yağmurları, karakancalos fırtınası... Ya da meteor yağmuru, yıldız kayması, ayın veya fırtınanın zamanı, anlamı... Ağaçların yaprak dökmesinin, hayvanların aşağı ya da yukarı bakmasının nedeni... Ayrıca bulutların şeklinden, kedinin yalanmasından, saçın elektriklenmesinden hava tahmini yapmak... Kısaca Anadolu halk meteorolojisi notları, kayıtlara geçen bilgiler, işaretler...
Ve bugün yaban hayattan apartman bahçeciliğine, sürdürülebilir yaşam için Hesiodos’un takviminden Anadolu halk takvimine bilmemiz gerekenler, bilmek isteyeceğimiz, aklımızda kalacak ve işimize yarayacak notlar... Bazen hayvanların sesi, bazen de müzik ya da usta kalemlerden tasvirlerle doğa notları...
Dünya Yaban Hayatı günü, Dünya Tuvalet Günü, Köpek Balığı Günü, Orman Köylüleri Günü gibi uluslararası günlerden, nevruz, hıdırellez, yaylaya çıkma, koyun kırkma şenliği gibi Anadolu'dan günlere.
Takvimi hazırlarken WWF, TEMA Vakfı, Buğday Derneği başta olmak üzere doğa örgütlerinden, doğa gözlemcilerden, Sinek Sekiz, Yeni İnsan yayınları başta olmak üzere doğa konulu kitaplardan, araştırmalardan, doğa dostlarının notlarından yararlandığımızı vurgulamak gerek. Özellikle Ergün Veren'in Anadolu halk takvimine ilişkin kayıtları derleyip kitap haline getirmesinin ve böylece gelecek nesillere bırakmasının çok kıymetli olduğunu not düşelim. Ama bu fikri ilk kez konuştuğumuz ve ilk tohumu atan Burcu Meltem Arık'a, ardından Güneşin Aydemir'e, yeşertip büyütürken görüşleriyle destek veren gıda aktivisti Defne Koryürek’e teşekkürlerimizle...
Bugün 23 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌱
Köstebek gece-gündüz toprağı kazar, solucan arar. Bu yüzden köstebek yuvasının olduğu toprak çok kalitelidir. Bahçıvanlar bu toprağı gübre olarak kullanır.
Bugün 22 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌱
Köstebeğin gözleri, sadece ışığı seçebilir, ama burnu eşsizdir. Sinir uçlarıyla dolu burnuyla her şeyi hisseder. Mesela yıldız burunlu köstebek, 227 milisaniyede bir böcek larvasını tanır, bulur ve yer.
Bugün 21 Ocak 2025 salı
#doğatakvimi
Çöl varanı, Şanlıurfa’nın Birecik bozkırlarında yaşayan, nadir canlılardan biri. Boyu 1 metre 30 santimetreye kadar uzayabilir. Ağaçlara tırmanabilir, avının peşinde koşabilir, gerektiğinde suya girebilir. İnce, uzun, çatallı diliyle avını yakalar.
Bugün 20 Ocak 2025
#doğatakvimi
Komodo ejderi, monitör kertenkelesi ya da dantelli varan... Timsaha benzeyen ama karada, hatta çölde yaşayabilen, ağaçlara tırmanan bir hayvan. “Çöl varanı” diye adlandırılan türü Türkiye’de Şanlıurfa’nın Birecik bozkırlarında yaşıyor. O bozkırlar, 2020 yılından bu yana korunuyor.
Bugün 19 Ocak 2025
#doğatakvimi
🦚 🦐
“Tavus kuşu mantis karidesi”ni biliyor musunuz? Adı yanlış konan hayvanlar sıralamasında herhalde ilk sıraya o gelir. Çünkü ne tavus kuşu, ne mantis, ne de karides! Masum görünüşlü bu deniz hayvanı, avını ya da düşmanını bir yumrukta yere serebilir.
Bugün 18 Ocak 2025
#doğatakvimi
🐐
Dağ keçisini bilirsiniz, peki onun aslında keçi olmadığını biliyor musunuz? Boynuzları, yaşıyla birlikte uzar. Kürkü kışın iki kat büyür, böylece üşümez. Yaz gelince de ağaçlara ve kayalara sürtünerek tüylerini döker.
Bugün 17 Ocak 2025
#doğatakvimi
🐉
Elektrikli yılan balığı, aslında yılan değil.
Uçan lemur, uçamaz, zaten lemur da değil.
Uçan ejderha ise aslında tasmalı kertenkele!
Bugün 16 Ocak 2025
#doğatakvimi
🐿️
Sincabın ön dişleri yılda yaklaşık 12 cm uzar. Fındık, ceviz kabuklarını açarken dişlerini de törpüler, böylece aynı boyda kalmalarını sağlar. Yoksa…
Bugün 15 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌧️
İlk kış yağmuru,
Maymun bile yağmurluğu
olsun istiyor!..
Doğa Takvimi’ne bugün Oruç Aruoba çevirisiyle Başo’dan bir haiku aldık. Meraklısına notlar da var.
Bugün 14 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌪️
Bugün çıkan fırtınaya Karakoncolos fırtınası denir. Kafkaslar'dan Orta Avrupa'ya "karakoncolos" adlı hayali yaratığın dolaştığı gece. Anadolu’da halk 24 aralık – 20 ocak arası, korkudan gece sokağa çıkmazmış. Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde “İstanbul’un 17 tılsımı vardır, onlardan biri de Zemheri’de ortaya çıkan Karakoncoloslardır” demiş.
Bugün 13 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌦️
Eski dilde, kalandar ayı geldi. Rize’de yarın “kocakarı yılbaşısı” kabul edilir ve yarından itibaren 12 günün hava durumu, gelecek 12 ayın havasının nasıl olacağını gösterir.
Bugün 12 Ocak 2025
#doğatakvimi
🐟
Pelikan, balık kartalı, sümsük kuşu, deniz kırlangıcı, yalıçapkını... Bu kuşlar, suya dalar ve balıkları yakalayıp yutarlar. Peki balığın, sudan sıçrayarak uçan bir kuşu avladığını biliyor musunuz? Bu kuşun adı kaplanbalığı.
Bugün 11 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌳
Kızılağacı tanıyor musunuz? Suyu çektikçe dayanıklılığı artar, bu yüzden Venedik kızılağaç üzerine kurulmuş. Aynı zamanda, kökleri su samuru için mükemmel bir yuva olur.
Bugün 10 Ocak 2025
#doğatakvimi
🐺
Kurtların uluması, İletişim ve sosyalleşme yolu. Uluyan kurt bazen şarkı söylüyor, bazen sürüye tehlikeyi haber veriyor olabilir.
Bugün 9 Ocak 2025
#doğatakvimi
🐋
Katil balinaların yas tuttuğunu biliyor muydunuz?
Kuzey Doğu Pasifik’te yaşayan Tahlequah adlı katil balina, ölen yavrusunu 17 gün boyunca sırtında taşımış, yas tutmuştu. Tahlequah, bugünlerde yine yas tutuyor.
Bugün 8 Ocak 2025
#doğatakvimi
Bocuk günlerindeyiz. Balkanlarda mevsim normaline göre, yılın bugünlere rastlayan en soğuk günlerinde kötülüğü kovma, bolluk bereketi çağırma ritüeli. Gece suya bir tahta parçası bırakılır, sabah buz tutmuşsa o evde yaşayanların o yıl sağlıklı olacağı düşünülür.
Bugün 7 Ocak 2025
#doğatakvimi
⭐
Dörtlük göktaşı yağmuru günlerindeyiz. Göğe bakmak için fırsat yaratın.
Bugün 6 Ocak 2025
#doğatakvimi
⚡
Özellikle doğa gezilerine çıkıyorsanız yıldırım riskine karşı hayat kurtaracak yolları hatırlayalım. En eski ve basit yol, şimşek çaktığını gördükten sonra gök gürültüsünü duyuncaya kadar saymak: 1 yıldırım, 2 yıldırım, 3 yıldırım... Ayrıntıları dinleyin.
Bugün 5 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌪️
Lodos kış mevsiminde yağmur ya da kar getirir.
Poyraz ise Karadeniz’in kuzey doğuya bakan kıyıları ile İstanbul Boğazı’nda hasar yaratabilecek şiddette soğuk eser ve kış mevsiminde bu kıyılarda kar yağışına neden olur.
Bugün 4 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌌
Bu ay nadir görülen bir gök olayına tanık olacağız.
Güneş sisteminde 6 gezegen Mars, Venüs, Jüpiter, Satürn, Neptün ve Uranüs aynı hizaya gelecek. Göğe bakalım
Bugün 3 Ocak 2025
#doğatakvimi
🌬️
Anadolu halk meteoroloji kayıtlarına göre rüzgarlı, fırtınalı günlerdeyiz.
Peki “Delimemet” rüzgarını duydunuz mu? Muğla’da kışın sert eser, şehri birbirine katar. Ama Muğla’nın meşhur bacaları nedeniyle duman geri tepmez.
Bugün 2 Ocak 2025
#doğatakvimi
👏
Yeni yıl geldi ya,
Kulübem vızıldıyor
Haikuyla
Yeni yılın ilk iş gününü Başo’dan bir haiku ve Oruç Aruoba’nın notlarıyla karşılayalım
Bugün 1 Ocak 2025
#doğatakvimi
❄️
Eski takvime göre kışın ikinci yarısına girdik. Halk meteorolojisine göre ocak ayı boyunca fırtına eksik olmaz. Denir ki; bir kuş, ocak ayından başlayarak 90 gün taş atar, 90’ıncı taşla kış uykusuna yatan hayvanlar uyanır, doğa canlanır.